อุดร เลไธสง

บทนำ

ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา

หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพพุทธศักราช 2545 (ปรับปรุง 2546) เป็นหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ หลังมัธยมศึกษาตอนต้น เพื่อพัฒนากำลังคนระดับฝีมือให้มีความชำนาญเฉพาะด้าน มีคุณธรรม บุคลิกภาพและเจตคติที่เหมาะสม สามารถประกอบอาชีพได้ตรงตาม

ความต้องการของตลาดแรงงาน และการประกอบอาชีพอิสระ สอดคล้องกับภาวะเศรษฐกิจและสังคมทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับชาติ เปิดโอกาสให้เลือกเรียนได้อย่างกว้างขวาง เพื่อเน้น

ความชำนาญเฉพาะด้านด้วยการปฏิบัติจริง สามารถเลือกวิธีการเรียนตามศักยภาพและโอกาสของผู้เรียน (กรมอาชีวศึกษา. 2546 : 1) การเรียนการสอนในหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพพุทธศักราช 2545 (ปรับปรุง พ.ศ. 2546) เป็นหลักสูตรที่มีมาตรฐานการเรียนรู้ เป็นข้อกำหนดคุณภาพของผู้เรียนทั้งทางด้านความรู้ ทักษะ กระบวนการ คุณธรรม จริยธรรมและค่านิยม

มีลักษณะเป็นกรอบแนวทางในการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาผู้เรียนให้เป็นไปตามจุดหมายของหลักสูตร และมีสาระการเรียนรู้เป็นตัวกำหนดองค์ความรู้ที่เป็นเนื้อหาสาระ ครอบคลุมการจัดการเรียน

การสอนระดับชั้น ปวช. 1–3 และเพื่อให้สถานศึกษา ครูผู้สอน และผู้เกี่ยวข้องสามารถพัฒนาหลักสูตรได้ตามความเหมาะสมของผู้เรียน ความต้องการของชุมชน ท้องถิ่นและผู้ปกครอง หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพประเภทวิชาอุตสาหกรรม พาณิชยกรรม ศิลปกรรม คหกรรมและเกษตรกรรม เป็นการจัดการศึกษาสำหรับกลุ่มเป้าหมายเฉพาะ ซึ่งเทียบเท่ากับช่วงชั้นที่ 4

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4–6 ในหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 กระทรวงศึกษาธิการ

ซึ่งระบุไว้ว่า “การจัดการศึกษาบางประเภท ที่มีกลุ่มเป้าหมายเฉพาะ ได้แก่การศึกษาทางด้านศาสนา ดนตรี นาฎศิลป์ กีฬา อาชีวศึกษา การศึกษาที่ส่งเสริมความเป็นเลิศด้านต่าง ๆ การศึกษาสำหรับ

ผู้บกพร่องในด้านต่าง ๆ ผู้มีความสามารถพิเศษ การศึกษานอกระบบและการศึกษาทางเลือกที่จัดโดยครอบครัวและองค์กรต่าง ๆ การจัดการศึกษาเหล่านี้สามารถปรับใช้มาตรฐานการเรียนรู้

ในหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานได้ตามความเหมาะสม ทั้งนี้หลักเกณฑ์และวิธีการให้เป็นไปตามที่กระทรวงศึกษาธิการกำหนด” (กรมอาชีวศึกษา. 2545 : 1–3)

โรงเรียนละหานทรายรัชดาภิเษก สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาบุรีรัมย์ เขต 3

เป็นโรงเรียนมัธยมขนาดใหญ่ เปิดการเรียนการสอน 3 หลักสูตร คือ ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย และระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ส่วนการจัดการเรียน

การสอนหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ประเภทวิชาพาณิชยกรรม สาขาวิชาพณิชยการ สาขางานการบัญชี เริ่มเปิดทำการสอนเมื่อปีพุทธศักราช 2533 โดยรับนักเรียนชั้นปีที่ 1-3 จำนวนชั้นละ 1 ห้องเรียน ครูจำนวน 6 คน และนักเรียนจำนวน 124 คน ในปีการศึกษา 2550 ได้จัด

การเรียนการสอน ในรายวิชาการพัฒนาบุคลิกภาพ ซึ่งมีเนื้อหาสาระที่ต้องศึกษา และปฏิบัติเกี่ยวกับความรู้ในแบบของบุคลิกภาพ สุขอนามัย ศิลปการแต่งกาย กิริยาท่าทาง การฝึกให้เกิดกิจนิสัยและทักษะในการแสดงกิริยามารยาท (กรมอาชีวศึกษา. 2546 : 83-84) มีมาตรฐานการเรียนรู้ที่เน้น

ให้ผู้เรียนสามารถประยุกต์ความรู้ในการพัฒนาบุคลิกภาพ มีทักษะในการป้องกันและดูแลสุขอนามัยของร่างกาย

ในกระบวนการเรียนการสอนนั้น สื่อการเรียนการสอนเป็นทรัพยากรหนึ่งที่นำมาใช้

ในระบบการเรียนการสอน ซึ่งจะต้องใช้ให้เหมาะสมและสอดคล้องกับกิจกรรม เวลา กลุ่ม และสถานที่ เพื่อให้ผู้เรียนได้รับความรู้มากที่สุดในเวลาประหยัดที่สุด (นิพนธ์ ศุขปรีดี. 2528 : 40)

ชุดการสอนเป็นนวัตกรรมที่สนองความแตกต่างระหว่างบุคคล โดยคำนึงว่าบุคคลมีความแตกต่างกันในด้านความสามารถ สติปัญญา ความต้องการ ความสนใจ อารมณ์ ยึดผู้เรียนเป็นสำคัญ มีการนำหลักจิตวิทยามาใช้ในการเรียนรู้ ซึ่งเป็นการเรียนด้วยตนเอง ทราบข้อมูลย้อนกลับ มีการเสริมแรงเรียนรู้ไปตามขั้นตอน (สุนันท์ สังข์อ่อน. 2526 : 134) ให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์ตรงจาก

การใช้สื่อ โดยเขาได้ลงมือกระทำ ได้สัมผัสด้วยตนเอง ซึ่งครูผู้สอนเป็นผู้คอยแนะนำให้คำปรึกษา ในการใช้สื่อการเรียน เพื่อให้นักเรียนมีความรู้ และความเข้าใจบทเรียนของวิชาการพัฒนาบุคลิกภาพอย่างแท้จริง ชุดการสอนถือว่าเป็นนวัตกรรมทางการศึกษาที่เหมาะสมที่จะนำไปใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่สนองความคิด การแก้ปัญญา การทำงานแบบกระบวนการกลุ่ม เนื่องจากชุดการสอนเป็นการนำเอาสื่อชนิดต่าง ๆ มาผสมผสานกันให้สอดคล้องกับจุดมุ่งหมายและเนื้อหาของแต่ละหน่วยการเรียน ช่วยให้การเรียนรู้ของผู้เรียนบรรลุผลการเรียนรู้ได้ โดยอาศัยหลักการและทฤษฎีทางการศึกษาหลายอย่างมาช่วย เช่น ความแตกต่างระหว่างบุคคล การมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ และหลักการของการวิเคราะห์ระบบ เพราะชุดการสอนเป็นการรวมเอาสื่อการสอนมากว่า 1 ชนิด ขึ้นไปมาจัดไว้อย่างเกี่ยวเนื่องกันในเนื้อหาเพียงเรื่องเดียว (ชัยยงค์ พรหมวงศ์. 2523 : 117-118)

ปัจจุบัน ผู้รายงานปฏิบัติหน้าที่ครูผู้สอนรายวิชาการพัฒนาบุคลิกภาพ พบว่า ในการจัดกระบวนการเรียนการสอนวิชาการพัฒนาบุคลิกภาพยังไม่บรรลุผลเท่าที่ควร เพราะครูมีเวลาในการเตรียมการสอนน้อย ครูมักจะสอนแบบบรรยายให้ความรู้ อธิบายให้ผู้เรียนฟัง ให้ผู้เรียนท่องจำเนื้อหา หัวข้อ หลักการจากหนังสือเรียนมากกว่าการเน้นทักษะ ทำให้ผู้เรียนซึ่งมีพื้นฐาน

ด้านสติปัญญาและความสนใจไม่เท่ากันเรียนรู้ได้ไม่พร้อมกัน โดยนักเรียนที่เรียนอ่อนจะเรียนไม่ทันนักเรียนที่เรียนเก่ง หรือนักเรียนที่มีความสนใจจะเรียนได้ดีกว่านักเรียนที่ไม่มีความสนใจ ซึ่งจะส่งผลต่อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน ซึ่งสอดคล้องกับงานวิจัยของ ศุลีพร สายแวว (2533 : บทคัดย่อ) ; แสงทอง ตุงคะสมิต (2544 : บทคัดย่อ) ปรากฏว่า ชุดสื่อประสมหรือชุดการสอน

ที่สร้างขึ้นเพื่อใช้สอนและเปรียบเทียบการสอนในลักษณะต่าง ๆ ให้ประสิทธิภาพการเรียนสูงกว่า

วิธีการสอนอื่น ทำให้ผู้เรียนเกิดผลสัมฤทธิ์ตามวัตถุประสงค์ที่วางไว้ และพบว่านักเรียนมีเจตคติที่ดีต่อการสอนโดยใช้ชุดสื่อประสมหรือชุดการสอน และยังเสนอแนะให้มีการสร้างชุดสื่อประสมหรือชุดการสอนที่มีประสิทธิภาพในวิชาอื่น ๆ ในระดับชั้นต่าง ๆ อีกด้วย

ผู้รายงานตระหนักในความสำคัญของชุดการสอน ที่จะทำให้ผู้เรียนสามารถศึกษา

ได้หลายครั้งตามแนวความสามารถและความต้องการ ได้เห็นภาพประกอบสีสันที่สวยงาม และ

มีความสนใจที่จะเรียนรู้และนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน นักเรียนได้ใช้ชุดการสอนในการเรียนรู้และทบทวนบทเรียน จะทำให้นักเรียนสามารถมีความรู้ทันกันได้ นอกจากนี้เพื่อให้ผู้เรียนบรรลุ

ตามมาตรฐานการเรียนรู้ รายวิชา การพัฒนาบุคลิกภาพ ที่เน้นให้ผู้เรียนสามารถประยุกต์ความรู้

ในการพัฒนาบุคลิกภาพ มีทักษะในการป้องกันและดูแลสุขอนามัยของร่างกาย ผู้รายงาน

มีความสนใจที่จะศึกษาและพัฒนาชุดการสอนแบบศูนย์การเรียน รายวิชา การพัฒนาบุคลิกภาพ ระดับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ชั้นปีที่ 2 ให้สนองตอบความแตกต่างของผู้เรียน และ

เป็นแนวทางการพัฒนารูปแบบสื่อการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพ

วัตถุประสงค์ของการศึกษา

1. เพื่อพัฒนาชุดการสอนแบบศูนย์การเรียน รายวิชา การพัฒนาบุคลิกภาพ

ระดับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ชั้นปีที่ 2 ที่มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80

2. เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ชั้นปีที่ 2 ที่เรียนด้วยชุดการสอนแบบศูนย์การเรียน รายวิชา การพัฒนาบุคลิกภาพ ระหว่างคะแนนก่อนเรียนและหลังเรียน

3. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ชั้นปีที่ 2 ที่มีต่อการเรียนด้วยชุดการสอนแบบศูนย์การเรียน รายวิชา การพัฒนาบุคลิกภาพ

ความสำคัญของการศึกษา

1. ได้ชุดการสอนแบบศูนย์การเรียน รายวิชา การพัฒนาบุคลิกภาพ ระดับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ชั้นปีที่ 2 ที่มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80 ที่สามารถนำไปประกอบกิจกรรมการเรียนรู้ เพื่อเสริมสร้างการเรียนรู้โดยยึดผู้เรียนทุกคนมีความสามารถ

ในการเรียนรู้ พัฒนาตนเองได้ และผู้เรียนมีความสำคัญที่สุด

2. เป็นแนวทางสำหรับนักการศึกษาตลอดจนครูผู้สอนได้พิจารณานำชุดการสอนไปใช้ หรือนำไปปรับปรุงให้เหมาะสมกับเนื้อหาวิชา ระดับชั้น วัย ความสามารถ และความสนใจ

ของผู้เรียนในการพัฒนากระบวนการจัดการเรียนรู้ เพื่อให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น และมีเจตคติที่ดีต่อวิชาที่เรียน

3. เป็นแนวทางในการนำความคิดใหม่ ๆ ทางการศึกษาและเทคโนโลยีทางการศึกษา

มาพัฒนาการเรียนการสอน เพื่อเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพของครูผู้สอน

สมมติฐานการศึกษา

นักเรียนหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ชั้นปีที่ 2 ที่เรียนด้วยชุดการสอน

แบบศูนย์การเรียน รายวิชา การพัฒนาบุคลิกภาพ ระดับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ชั้นปีที่ 2

มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน

ขอบเขตของการศึกษา

1. ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง

ขั้นการสร้างและทดลองเพื่อหาประสิทธิภาพ

1.1 กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ นักเรียนหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.)

ชั้นปีที่ 2 สาขาวิชาพณิชยการ สาขางานการบัญชี โรงเรียนละหานทรายรัชดาภิเษก สำนักงาน

เขตพื้นที่การศึกษาบุรีรัมย์ เขต 3 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2549 จำนวน 47 คน

ขั้นการทดลอง

1.2 กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ นักเรียนหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.)

เขตพื้นที่การศึกษาบุรีรัมย์ เขต 3 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2550 จำนวน 40 คน ได้มาโดย

การเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling)

2. เนื้อหาที่นำมาสร้างชุดการสอน เป็นเนื้อหา เรื่อง การพัฒนาบุคลิกภาพ

ระดับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ ตามหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ พุทธศักราช 2545

(ปรับปรุง พ.ศ. 2546) ในภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2550 ซึ่งมีเนื้อหาย่อย ดังนี้

ชุดการสอนที่ 1 เรื่อง ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับบุคลิกภาพ

ชุดการสอนที่ 2 เรื่อง บุคลิกภาพภายนอก

ชุดการสอนที่ 3 เรื่อง ธรรมะกับการพัฒนาบุคลิกภาพ

ชุดการสอนที่ 4 เรื่อง สารอาหารที่ให้ประโยชน์ต่อร่างกาย

ชุดการสอนที่ 5 เรื่อง การออกกำลังกาย

ชุดการสอนที่ 6 เรื่อง การแต่งกายเพื่อเสริมสร้างบุคลิกภาพ

ชุดการสอนที่ 7 เรื่อง การแต่งกายของสุภาพบุรุษ

ชุดการสอนที่ 8 เรื่อง มารยาทในการปฏิบัติต่อบุคคลทั่วไป

ชุดการสอนที่ 9 เรื่อง มารยาทในการปฏิบัติต่อสถาบันพระมหากษัตริย์

และสถาบันศาสนา

ชุดการสอนที่ 10 เรื่อง ทักษะในการแสดงกิริยามารยาท

3. ระยะเวลาที่ใช้ในการทดลอง

การทดลองครั้งนี้ ผู้รายงานได้ดำเนินการในภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2549 เพื่อหาประสิทธิภาพของชุดการสอน โดยใช้เวลาการสอนตามแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ แผนละ

2 ชั่วโมง จำนวน 10 แผน เพื่อหาข้อบกพร่องและนำข้อบกพร่องไปแก้ไขปรับปรุงชุดการสอน

ให้ได้ตามเกณฑ์มาตรฐาน แล้วนำชุดการสอนที่ได้ตามเกณฑ์มาตรฐานมาทดลองใช้ในภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2550 เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน

4. ตัวแปร

4.1 ตัวแปรต้น ได้แก่ การสอนโดยใช้ชุดการสอนแบบศูนย์การเรียน

4.2 ตัวแปรตาม ได้แก่ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน รายวิชา การพัฒนาบุคลิกภาพ

ระดับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ชั้นปีที่ 2

นิยามศัพท์เฉพาะ

1. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรียน หมายถึง นวัตกรรมทางการศึกษา ได้แก่ สื่อ อุปกรณ์ รวมถึงการจัดกระบวนการเรียนการสอน โดยให้ผู้เรียนได้ลงมือปฏิบัติกิจกรรมด้วยตนเอง เพื่อค้นหาวิธีการ กระบวนการ สามารถสรุปได้ด้วยตนเอง ซึ่งครูเป็นเพียงผู้คอยแนะนำ ดูแลให้ความสะดวก และจัดสื่อการเรียนไว้ให้เหมาะสมกับการปฏิบัติกิจกรรมในแต่ละชุดการสอน ชุดการสอน

แต่ละชุดนั้น อาจจัดเป็นรายบุคคลหรือเป็นกลุ่มย่อย เพื่อให้การเรียนการสอนบรรลุจุดมุ่งหมาย

ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

2. ประสิทธิภาพของชุดการสอน หมายถึง คุณภาพของชุดการสอนด้านกระบวนการและผลลัพธ์ ที่ผู้รายงานได้สร้างขึ้น ซึ่งวิเคราะห์จากคะแนนแบบทดสอบย่อยของแต่ละชุดการสอนกับคะแนนแบบฝึกปฏิบัติ และคะแนนแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ตามเกณฑ์ 80/80

80 ตัวแรก หมายถึง ร้อยละของคะแนนเฉลี่ยที่นักเรียนสามารถทำคะแนนแบบทดสอบย่อยของแต่ละชุดการสอนกับคะแนนแบบฝึกปฏิบัติ ได้คะแนนเฉลี่ยไม่ต่ำกว่า

ร้อยละ 80 ถือเป็นประสิทธิภาพของกระบวนการ

80 ตัวหลัง หมายถึง ร้อยละของคะแนนเฉลี่ยของนักเรียนทั้งหมดที่ได้จากการทำ

แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนด้วยชุดการสอนแบบศูนย์การเรียนแล้ว ได้คะแนนเฉลี่ยไม่ต่ำกว่าร้อยละ 80 ถือว่าเป็นประสิทธิภาพของผลลัพธ์

3. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน หมายถึง คะแนนความรู้ ความเข้าใจ ความสามารถ

ในการเรียนด้วยชุดการสอนแบบศูนย์การเรียน รายวิชา การพัฒนาบุคลิกภาพ ระดับ

ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ชั้นปีที่ 2 ของนักเรียนหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.)

ชั้นปีที่ 2 วัดได้จากคะแนนในการทำแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่ผู้รายงานสร้างขึ้น

4. ความพึงพอใจ หมายถึง ความรู้สึกชอบและพอใจของนักเรียนที่มีต่อการเรียน

ด้วยชุดการสอนแบบศูนย์การเรียน รายวิชา การพัฒนาบุคลิกภาพ ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ชั้นปีที่ 2

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ

1. ชุดการสอนที่สร้างขึ้นมามีประสิทธิภาพตามเกณฑ์มาตรฐาน สามารถนำไปใช้ประกอบการเรียนการสอน รายวิชา การพัฒนาบุคลิกภาพ ระดับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ชั้นปีที่ 2

2. เป็นแนวทางในการสร้างชุดการสอนแบบศูนย์การเรียนในเรื่องอื่น ๆ

3. เป็นการเพิ่มประสิทธิภาพและความคิดสร้างสรรค์ในการทำงานของครู

4. เป็นการเปลี่ยนบทบาทของครู จากครูผู้สอนมาเป็นผู้สร้างสถานการณ์ เป็นผู้ดำเนินการ

และเป็นผู้ให้คำแนะนำแก่นักเรียน

5. เป็นการกระตุ้นและเสริมแรงความคิดในอันที่จะวิจัยเด็ก เพื่อสร้างสื่อนวัตกรรม

มาช่วยแก้ปัญหา เพิ่มความรู้ให้กับผู้เรียน

6. ผู้เรียนได้รับความรู้ เรื่อง การพัฒนาบุคลิกภาพ มากขึ้น

7. ผู้เรียนเรียนรู้จากชุดการสอนอย่างสนุกสนาน

8. ผู้เรียนรู้จักค้นคว้าหาความรู้ด้วยตนเอง

9. ผู้เรียนสามารถเรียนรู้เองได้เมื่อครูไม่อยู่

อุดร เลไธสง

วันเสาร์ที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2553

กิจกรรมพัฒนาผู้เรียน

รายงานผลการพัฒนานวัตกรรม